Tekst tyn dostoł WYRÓŻNIENIE we X Edycyji kōnkursu  "Napiszmy to po naszymu" we Mikołowie 1.12.2023 

Ô tym, jak zwierzina welowała na krōla.

A Wy wiycie ô tym, co zwierzina tyż roz za czas weluje na swojigo krōla? Nō ja, kożdo zorta mo swojigo prziwōdce: ptoki, ryby sorniki, zajōnce, a inksze, ale sam sie rozchodzi ô takigo fest srogigo krōla, coby poradziōł rezkiyrować cołkōm zwierzinōm, wszyskimi, i tymi we wodzie, i tymi na ziymi, ale tyż i tymi we lufcie. Przichodziōł już praje tyn czas, co mieli ôbiyrać jakigoś krōla, tōż pōmału zaczli sie już dziwać za jakimkolwiek kandidatym.

Ptoki siodały po strōmach na roztomańtych astach a przemyślenia, kerego by to szło ôbrać na takigo krōla, co by bōł krōlym ôd wszystkich zwierzōnt?

- Jo bych padoł, co krōlym wszystkich zwierzōnt mōg by być boczōń, bo ôn tela loce po świecie a dużo widzioł! – padoł dziyndzioł.

- Ale z ciebie je dziyndzioł. – pado mu na to stroka – Dyć boczōń za chwilę ôdfurgnie, a ôstawi nas na pōł roku sam. Nōm trza takigo zwiyrza, co bydzie sam dycko z nami.

Gil siedzioł kajś tam z boku, a pado:

- Możno ôbierymy szkowrōnka, kej ôn tak piyknie świywo?

- A co nōm przidzie po piyknym śpiywie! - pado wróbel. – Nōm trza takigo krōla, co poradziłem sobie wywadzić ô nasze, ptosi, sprawy ze inkszymi zwiyrzami.

- Do możno udaru? - ôdezwoł sie skworc.

- Yno niy udar! - pado kos. - Ôna zeżarła mi wszystki jajca ze gniozda. Jo niy chca takigo krōla.

- Możno sowa? - pado wrona. - Ôna je tako mōndro.

- Mōndro, ale ślepo – pado cukrówka. - Ôna widzi yno w nocy, jak inksze ptoki śpiōm.

I tak kożdy ptok ôdfurgnōł we swoja strōna, a niy poradzili sobie ugodać.

Tam na spodku pod strōmym, kajś we krzokach pod liściami ze paprocie, szczątky inksze zwierzynta: zajōnce, myszki, krety, jyże, wywiōrki. Ze wywiōrkami bōł trocha problym, bo zajōnce kozały im iś wek, bo ône skoczōm po strōmach, tōż ze ptokami mogōm godać az nimi welować. wyspa kret padoł zajōncōm, co kożdy, kery niy mo krzideł, może sie trefiać z nimi na ziymi.

Zajōnc ôdezwoł sie piyrszy, a pado:

- Jo bych widzioł za krōla wszystkich zwiyrzōw jyża. Ôn mo jegły, to by nas brōniōł.

- Czyś ty ôgup? - pado mysz? - Jyż krōlym zwierzōnt? - Żeś tak niy chcioł ôbrać kota. Wejź ty sie klupnij w ta twoja palica.

- To możno ciasta by mōg być, ôbrōni nas przed wilkym, abo lisym?

Dyć na psa niy zgodził się sie za nic we świecie żodyn kot.

Zwierzynta na ziymi tyż niy poradziły ôbrać żodnego na krōla, tōż rozeszły się bez niczego. Po drōdze trefiyły iś ślimoka.

- A ty kaj to ciōngniesz? - spytoł sie go kret.

- Sły...słyszoł żech, co je bezmała jakiś tref zwierzōnt, tōż ida tyż trocha posłōchać.

- Ôch, ty ślimoku - rzo sie z nim jyż. – Przeca my już idymy nazod.

- Tō… tōż trudno – padoł ślimok, a zwyrtnōł sie yno a podeptoł w drugo strōna.

Roztomańte muchy, kopruchy, ôsy, ćmiyle a szmaterloki majōm krzidła, tōż mōgły by sie trefić ze ptokamiu, dyć te by ich możno zeżarły tōż wolōm sie ône trefić kaj na łōnce, ukryte pod kwiotkami.

Mucha chciała za krōla ôbrać ôsa, dyć szmaterlok niy chcioł ani ô tym przenoszenie:

- Na co nōm taki krōl ze pikōm, co bydzie kożdego żgoł. Tōż już leszy bych bōł jo!

- Ty? Trzimejcie mie. - kulo sie ze śmiychu kopruch.

- A, co, niy zdo ci sie?

- Niy! - padała mucha. - A rozfurgli sie wszyscy powadzōni ze sobōm, tōż niy było ani mowy, coby mieli ôbrać miyndzy sobōm jakigo krōla.

Dyć we wodzie, to dziepiyro były kōmedyje: sam sie trefiyły roztomańte ryby, raki, żaby. Jak żaby zaczły żegotać, to raki pouciekały curig a pokryły sie kajś we swojich dziurach. Ryby pływały po swojimu, ale na sie niy ôdzywały, bo ryby bezmała niy majōm głosu. Jedyn bober praje ôgryzoł strōm, coby go spuścić do wody, tōż niy mioł czasu na gupoty, a zwierzynta we wodzie tyż niy poradziyły ôbrać miyndzy sobōm żodnego krōla.

Ô wiynkszej zwierzinie ani niy ma co godać, bo kaj by sie tam miały dogodać ze sobōm wilki, lisy, abo bery ze jelyniami, ô to, kery mo być krōlym zwierzōnt.

Żyrafy, elefanty, lwy a małpice siedziały we ZOO, tōż niy miały czasu welować na krōla zwierzōnt, bo musiały dziecka zabawiać.

Barany, wieprzki, kōnie, krowy, jak yno słyszały ô jakimś welowaniu, to wygnały fōrt inksze zwierzynta, bo padały, co dlo gowiedzi krōlym je człowiek, a ônym niy trza inkszego krōla.

Tak czas uciekoł, a zwierzynta niy miały swojigo krōla. Żodyn niy wiedzioł, co majōm zrobić, aże jedyn roz sowa padała:

- Muszymy welować. Kożde zwierza bydzie miało jedyn głos, a tyn, co bydzie mioł najwiyncyj tych głosōw, tyn bydzie naszym krōlym.

Tōż, tak jak ugodali, tak zrobiyli: we wodzie mieli swoji welowani, głosy zbiyroł kaper, a mioł ich prziniyś na umōwiōny tref, kaj bydōm rachować wszystko pospołu. U ptokōw niy poradziyli sie dogodać, kery mo te głosy zbiyrać, tōż na kōniec ôbrali myntopyrza. Chrabōnszcz zbiyroł głosy ôd ôwadôw, a jyż ôd inkszych małych zwiyrzōw. Styrkoł se te kartki na jegły, a wachował, coby ich niy potracić.

Inksze zwierza, bery, wilki, abo te kere chciały welować same, miały prziniyś swoji głosy, a wciepać ich do dukle we starym dymbie w pojstrzodku lasa. Wachować ich mioł tam ślimok, kery niy mōg nikaj ôdchodzić ôd tego strōma, coby zaś za niyskoro na te welowaniy niy prziszoł.

Tōż pōmału przichodziōł tyn dziyń, kedy mieli rachować te głosy. Kaper, myntopyrz, chrabōnszcz, a jyż mieli już pozbiyrane głosy. A sowa, kero miała to wszystko rachować, spytała sie ślimoka:

- Czy kożdy zwiyrz już powelowoł?

- J… ja. - padoł ślimok. Sornik mo szłapa ształchnyto, ale dziwoko świnia prziniōsła jego głos napisany na czopce ze dymbiōnki.

- To dobrze - padała sowa. - Jutro wczas rano na kraju lasa przi stowku bydymy rachować głosy. Jo byda rachowała, dziyndzioł bydzie zapisowoł na skōrze ze dymba, a wachować bydōm wszystkigo: rak, wrōbel, ôsa a mysz. Wyniki welowanio ôgłosi nōm wszystkim żaba.

Na drugi dziyń ôd rana wszystki zwierza siedziały na kraju loska, ciekawe, kery ôd terazka bydzie tym jejich krōlym. Byli tam wszyscy, żodnego niy brakowało, dyć kożdy posiodoł tak, coby jedyn drugiymu niy zawodzać: lis niy wachowoł na zajōnce, ptoki dały pokōj muchōm, a kopruchōm.

Tak zaczło sie rachowani głosōw: kożdy podle raje dowoł sowie po jednym papiōrku, abo dymbiōnce, kasztanie, listku, kaj tam yno mieli pozapisowane te głosy, a ôna czytała głośno miano zwiyrza, kōmisyjo dziwała sie, czy dziyndzioł dobrze zapisuje głos i tak aże do kōńca, aże wszystki głosy były zapisane. Terazki trza to porachować. Było już chned szaro w lesie, jak nareszcie zawołali żaba, coby prziszła poczytać te wyniki welowanio. Żaba siadła se na pojstrzodku stawu, na listku jakijś wodnej leluje, a zaczła czytać:

- Ber mo 1 głos”

- Brawo – skrzeczały, a ryczały roztomańte zwierza.

- Jyż mo 3 głosy.

- Szmaterlok mo 4 głosy.

- Zajōnc mo 7 głosōw.

- Dziwoko świnia mo 8 głosōw.

- Wilk mo 12 głosōw

- I teraz na kōniec…

wszyscy dziwajōm sie na żaba, ciekawi, jak diosi

… krōlym zwierzōnt ôstoł a dostoł 17 głosōw – ślimok!

- Brawo! Huuura! Niech żyje nasz nowy krōl.

- J… jo? - padoł ślimok.- A zwyrtnōł sie yno i poszoł ku chałupie, bo już sie pōmału ćmiyło, tōż chcioł zdōnżyć przed nocōm.

Dyć tak prowda pedzieć, to ślimok mioł ta chałupa ze sobōm, bo dycko jōm nosiōł przi siebie. Możno to skuli tego zwierzynta ôbrały go swojim krōlym? Możno uznały, co ślimok je robotny, porzōndny a bogaty, kej mo swoja chałupa? Możno ślimok żodnego zwierzyncia niy ôbrōni, ale tyż żodnymu niy zrobi krziwdy. Dyć, gdo ich tam wiy ta zwierzina, cō ône se tam myślały przi tymu welowaniu, pra.

Stanisław Neblik - Fojerman