Stanisław Neblik - Fojerman Godej, czytej a pisz po ślonsku
 
Ô mie
Piyrszo strona
Napisz do mie - kontakt 
Linki
Fraszki a powiedzynia
Velorex
Radzijów, Rybnik
Fraszki a powiedzynia II
Fraszki a powiedzynia III
Opowiadania
Fraszki a powiedzynia IV
Tłōmaczynia
Fraszki a ppwiedzynia V
Zwyrtki
Szpacyjka
Dlo dziecek
Tłōmaczynia II
Zwyrtki II
Dlo dziecek II
Zwyrtki III
O Tigrze we fligrze
Dlo dziecek III
Slónsk downiyj
Slónsk dzisiej
Ślónsk dzisiej II
Limeryki
Śpiywki ślónski
Limeryki II
Prziroda
Limeryki III
Ślabiczka
Wiersze roztomańte
Limeryki IV
Ślabiczka II
Wiersze roztomańte II
Limeryki V
Wiersze roztomańte III
O Fojermanie
O kocie w samolocie
Po polsku - dla dzieci
Po polsku - różne
Po polsku - dla dzieci II
Po polsku - dla dzieci III
Po polsku - różne II
To już było (archiwum)
Podziel sie sobom
Bruksela
Kiczka
Strasburg 2019
Gōrnoślōnsko Tragedyjo
Grabowina, moji gniozdo
Inksi ô nas
 


Licznik

o2u.pl - darmowe liczniki

Ksiónżka gości

 

Nowości i zmiany

2022.08.15


Witusiowa koza


Piyrwej praje we kożdej chałupie mieli ludzie koza. Nō ja, ci, co mieli za co, to kupiyli se krowa, ale niy kożdy mōg se ta krowa kupić. Chowali tyż ludzie inkszo gowiydź: kury, kaczki, gynsi, pultoki, a we chlywikach trzimali gusioki, dyć koza musiała być, bo ôna dowała mlyko.


W jednej wsi miyszkoł chłop, kerymu było na miano Wituś. Mioł ôn baba a mieli piyncioro dziecek. Wituś robiōł na grubie, a baba w dōma przi dzieckach, tōż niy mieli leko wyżywić takij czelodki. Trza było co przichować, jako kura na jajko, gynsi na piyrzi, a koza na mlyko dzieckōm.

Pola za dużo Wituś niy mioł, kōnsek zegrōdki przi chałupie a mały klinek na kartofle, abo trocha rży na słōma. Koza zeżere wszystko, idzie jōm popaś bele kaj na beszōngu, abo na rancie przi szosyji.


Witusiowe dziecka chodziyły już do szkoły, dyć po połedniu kożdy dziyń kereś musiało iś a paś ta koza. Przi tymu mōgły se wziōnś jako ksiōnżka, abo heft a uczyć sie do szkoły na drugi dziyń. Wituś mioł dycko jakoś robota przi chałupie, tōż kozy niy pos, przeca to niy ma robota chłopsko, koza paś. Kery to widzioł. Jak padoł deszcz, a niy szło kozy wygnać na dwōr, to broł Wituś kotucz, kosa, a jechoł usiyc kozie trocha trowy pod lasym.


Jedyn roz Wituś mioł szychta na nocka, a po szychcie wloz se do szynku na piwo. Tak prowda pedzieć, to wypiōł pora tych piwōw, a prziszoł dudōm już tak ku połedniu. Baby niy było w dōma, bo poszła była do sōmsiadki, pōmōc ji na polu ćwikla ôkopować. Dostanie za to możno jaki pōłfōntek masła, abo trocha syra dlo dziecek. Wituś już przi fōrtce słyszoł, jak gowiydź ryczy. Przeca skōnd koza mo wiedzieć, że ôn wloz po szychcie do tego szynku. Coby mieć pokōj z babōm, coby zaś niy dudrała jak przidzie, wloz yno Wituś do chałupy, przeblyk galoty, a potym na wartko wygnoł ta koza na zegroda, coby już tak niy beczała. Przibiōł koza kolikym pod płotym, kurōm wciepoł trocha namoczōnego chleba, sobie ukroł dwa krajiczki ze wōsztym, zjod a szoł se legnyć. Przeca bōł po nocce.


Wituś sie przebudziōł, a na dworze było już praje szaro. Rozważuje, kaj ôn to je, a co sie dzieje? Przeca ôn mo iś na noc do roboty. Wiela to je godzin? Czamu go staro niy ôbudziyła. Dziwo sie, a sam już je dziewiynć, tōż ôn by już mioł wychodzić z chałupy. Skoczōł na rowne nogi, idzie do izby, a tam wszyjscy cicho, żodyn sie niy ôdzywo.


- Cōż sie to stało? Czamu żeś mie niy ôbudziyła? Dyć wiysz, że ida do roboty na noc.


- Jeszcze sie, ty giździe, pytosz? Idź se ôbejrzij, co żeś narobiōł z tōm kozōm.


Wituś bez słowa wyloz przed chałupa, a aże ho haltło. Na zegrodzie choćby cołki stado dziwokich świniōw poryło. Te wszystki kwiotka, te szałoty, marekwie, kapusty, te krzoki, strōmiki, wszysko poôgryzane, a co niy ôgryziōne, to lańcuchym połōmane. Koza miała cołki dziyń fajer na zegrodzie, kej Wituś, zamias do lańcucha, to styrczōł tyn kolik kole niego.


Chłop bez słowa wrōciōł sie yno dudōm po briftasza, a bez jodła padoł yno „Z Bogym”, a siod na koło i na drab pobyndalowoł na szychta. Niy myśloł ani ô tym, że już je ćma na dworze, a ôn niy mo świateł przi kole.


Na drugi dziyń Wituś niy myślol ô żodnym szynku, yno jechoł prosto dudōm ze szychty. Dyć to mu nic niy pōmōgło, baba niy ôdzywała sie dō niego, śniodani musioł se sōm naszykować, a potym poszoł leżeć. Bez cołki tydziyń Wituś sōm pos koza, niy dziwoł sie na to, czy to chłopu pasuje, bele by yno stracić sie z dōmu babie ze ôczōw. Kozie było wszysko jedno, kery jōm pasie.


Pōmału babie złoś przeszła, dyć kwiotkōw, ani jarzinōw na zegrodzie niy było, niy było co ratować. Bez cołki rok, aże do wiosny, wszysko trza było kupować na torgu w mieście, a Wituś nosiōł do roboty yno chlyb ze fetym.


Jednego sie Wituś nauczōł. Ôd tego czasu, jak yno kedy wloz na piwo do szynku, to niy ôdbywoł potym w dōma gowiedzi, a niy wyganioł kozy ze chlywa. Dyć za te pora godzin niy zdechnie. Ze głodu jeszcze żodnego niy rozerwało. Chłop woloł se styrczyć waty do uszōw a iś se legnyć. Baba chwila pobuczy a przestanie. Dyć takij „Bōnanze” ze kozōm na zegrodzie chłop wiyncyj niy chcioł przeżyć.


Tak to ô Witusiu a jego kozie, co to zrobiyła se fajer na zegrodzie, ôpedzioł Wōm


Fojerman

 

 
Copyright (c)2009-2024 {Stanisław Neblik - Fojerman}